آنچه پیش روست گفتگوی اختصاصی خبرنگار مرکز خبر حوزه، با حجت الاسلام والمسلمین سلیمی، دادستان کل ویژه روحانیت پیرامون نقش حوزه و مرجعیت در تثبیت نظام، چرایی حضور روحانیت در دستگاه قضاء و... است که همزمان با فرارسیدن هفته قوه قضائیه تقدیم مخاطبان ارجمند میگردد.
*نقش حوزه در تثبیت نظام اسلامی
حوزههای علمیه به رهبری امام خمینی (ره) در ثمر رسیدن انقلاب اسلامی ایران و تثبیت و استمرار آن بیشترین و ارزندهترین نقش را داشتند؛ در واقع نظام مقدس اسلامی ولیده مرجعیت شیعه و حوزه مقدسه علمیه است؛ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم، حوزه برای تثبیت پایههای انقلاب از خالصترین، متدینترین و فاضلترین عناصر خود استفاده کرد؛ یعنی با تمام وجود در صحنه حاضر شد تا انقلاب را تثبیت کند.
بهترین شاهد بر این مدعا، شهدای گرانقدری است که حوزه تقدیم انقلاب کرده است؛ بزرگواری مانند شهیدان مطهری، مفتح، شهدای محراب و قوه قضاییه و شهدای جنگ تحمیلی که بنا به فرموده امام راحل در منشور روحانیت «آمار شهدای روحانیت در پایان جنگ نسبت به سایر اقشار بیش از همه اقشار دیگر بوده است».
یکی از سه رکن اساسی نظام اسلامی، قوه قضاییه است که مسئولیت اصلی آن بر دوش روحانیت گذاشته شده است؛ حضرت امام(ره) بعد از پیروزی انقلاب، شهید آیتالله بهشتی که مردی متفکر، خلاق، آشنای به زمان، سرد و گرم چشیده روزگار بودند را به عنوان رییس قوه قضاییه انتخاب کردند، اهمیت و جایگاه دستگاه قضائی را همین مسئله به خوبی نشان میدهد که نظام از فداکارترین سربازان خود برای آن سرمایه گذاری کرد.
*خاطره ای از شهید آیت الله بهشتی
فراموش نمیکنم در ابتدای سال54 درباره موضوعی خدمت آیت الله بهشتی رسیدم و با ایشان درباره برخی مسائل مربوط به تشکیل حکومت اسلامی و ایجاد انقلاب اسلامی صحبت کردم، ایشان گفتند:« به دنبال سربازان گمنامی هستیم که برای اسلام حاضرند تا پایان عمر با گمنامی زندگی کنند، برای اعتلای کلمه حق و گسترش اسلام فداکاری و جانبازی نمایند».
خداوند متعال این نعمت بزرگ را به این مرد الهی عنایت کرد که مسئولیت قوه قضاییه را از دستان مبارک امام راحل بگیرند و در آن روزی که کشور در بحران و هرج و مرج بعد از انقلاب به سر میبرد، قانون اساسی را سروسامان دهد و بعد از آن با حضور در دستگاه قضا اقدامات سازنده و بنیادی را صورت دهد.
شهید بهشتی به همراه یاران پاکش توانستند قوه قضاییه را بنیان گذاری و پایه ریزی کنند و به مرور زمان احکام اسلامی را که در رژیم گذشته یکی پس از دیگری زیرپا گذاشته شده بود، در محاکم قضایی اجرا و احیا کنند،این امر در سرو سامان گرفتن دستگاه عریض و طویل قضا و به تبع آن تثبیت و استمرار نظام اسلامی نقش بسزایی داشت؛ چون با اجرای دقیق احکام اسلامی در محاکم قضایی کشور، رضایت مردم و پشتیبانی آنها از نظام بیشتر می شد.
قوه قضاییه از نظر اسلام جایگاه مشخصی دارد و ملاکها در سخنان امام و رهبری کاملاً تبیین شده است، دستگاه قضائی، همان قوهای است که اگر همه ملاکهای امام و رهبری در آن لحاظ شود، فعالیتهای دستگاهها و نهادهای اجرایی و قانون گذار درست و بر اساس مبانی اسلامی انجام میگیرد؛ یعنی اگر قوه قضاییه بتواند با همه انحرافات در دستگاهها و نهادها برخورد کند و خود هم در صراط مستقیم باشد، همه کجیها در جامعه اصلاح و مملکت گلستان میشود.
*دستگاه قضائی از نگاه رهبری
مقام معظم رهبری در دیدارهای هر ساله خود با مسئولین و کارکنان این دستگاه تاکید دارند، باید قوه قضاییه به جایی برسد که به هر کسی در کشور ظلمی شد، بگوید میروم قوه قضاییه شکایت میکنم و حقم را میگیرم، این جایگاه دستگاه قضا است.
قوه قضائیه باید در جایگاهی باشد که مظلوم را به راحتی حق خود را بگیرد، در این صورت موفق است و به واسطه آن کشور هم موفق خواهد بود و کسی به فکر ظلم و ستم نمیافتد، چون میداند که نظام اسلامی جای جولان دادن ستمگران و ظالمان نیست، آرزوی ما این است که دستگاه قضا به جایی برسد که بتواند حقوق مظلومین را در اسرع وقت از ظالمان و متجاوزان بگیرد.
*تلاش قوه قضائیه برای اسلامی شدن قوانین کشور
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی حرکت قوه قضاییه رو به اسلامی شدن احکام و قوانین کشور بود، امروز هم این حرکت با شتاب ادامه دارد؛ البته عواملی همچون، بروز برخی جریان ها، فتنهها و آشوبهایی که استکبار جهانی در این سی و چند سال به وجود آورده، دستگاه قضایی را در رسیدن هرچه سریع تر و زودتر به آرمان ها باز داشته است.
به طور قطع اگر برخی سنگ اندازیها نبود چه بسا زودتر از این مسائل و مبانی اسلامی در همه سطوح کشور اجرایی می شد؛ البته علل و عوامل دیگری هم امروز وجود دارد که نمیگذارد اندیشه بلند امام(ره) که معتقد بودند اسلام میتواند در جوامع اسلامی حکومتهای عادلانه تشکیل دهد، جهانی شود و به گوش دیگران برسد؛ یعنی استکبار تمام تلاش خود را می کند تا اندیشه حکومتی امام گسترش پیدا نکند، به ویژه با این اسلام خواهی و آزادی هایی که در منطقه راه افتاده، سنگ اندازی ها بیشتر شده است.
*چرا روحانیت عهده دار دستگاه قضا شد؟
قضا و قضاوت از شاخههای ولایت و امامت است؛ در فقه اسلامی کلمه قضاوت و حکومت آنچنان به هم آمیخته است که تفکیک آنها از یکدیگر مشکل است، در تاریخ اسلام موارد بسیاری وجود دارد که امیرالمومنین (ع) خود قضاوت و یا قاضی تعیین میکردند؛ بنابراین کار قضا از شئون امامت و ولایت است.
قضا یک سری شرایطی دارد که هیچ پست و سمتی غیر از مرجعیت و رهبری این شرایط را ندارد،هیچ شغلی به اندازه قضاوت مورد اهمیت و توجه اسلام نیست و شرایطی که برای قاضی تعیین شده غیر از تدبیر و مدیریتی است که در رهبری جامعه وجود دارد، سایر شرایط رهبر را یک قاضی باید داشته باشد، بنابراین قاضی باید مجتهد باشد و غیر از آن فرد دیگری نمیتواند عهده دار چنین مسئولیت سنگینی باشد، البته از آنجایی که گاهی با کمبود قاضی روبرو میشویم و کار قضا پیش نمیرود، ناچاریم به دیگران اجازه دهیم، برای ضرورت قضاوت کنند؛ در حالیکه قضاوت اصالتاً باید در اختیار مراجع، علما و مجتهدین باشد.
*دفاع امام از قوه قضائیه
فراز و فرود تاریخ انقلاب در نهضتهای اسلامی منحصر به فرد است، گرچه هنوز تاریخ انقلاب آن گونه که باید و شاید جمع آوری نشده است، ولی قوه قضاییه هم دستخوش این حوادث بوده است، به عنوان مثال تصور کنید قوه قضاییه نو پا، تازه لایحه قصاص که از مسلمات اسلامی است را تصویب کرده بود؛ در همان زمانی که آیتالله بهشتی در انفجار حزب جمهوری به شهادت رسید، در نشریات و روزنامهها و رسانههای گروهی علیه این لایحه بسیج میشوند که موجب شد امام راحل پرخاش کنند و بگویند لایحه قصاص جز ضروریات دین است و هر کسی منکر شود، کافر است.
همچنین به فاصله اندکی دادستان کل انقلاب که عضو شورای عالی قضایی بود در محل کارش از طریق عوامل نفوذی به شهادت رسید، دستگاه قضایی همه این تلخی ها را چشیده است، اگر دستگاه قضا با فکر و اندیشه این عالمان بزرگ و نخبه حوزوی به صورت سیستماتیک و نظام مند برنامه ریزی نمیشد، ممکن بود با این ترورها شیرازه آن از هم پاشیده شود، ولی با عنایت خداوند و رهنمودهای امام راحل چنین نشد.
*دستگاه قضا با تمام توان فعالیت میکند
امام راحل در ایام شهادت شهید آیت الله بهشتی فرمودند: « این خونها هدر نمیرود و شهید بهشتی یک شخص نبود، یک امت بود»؛ شهادت بهشتی خلا بزرگی بود که با تلاش شبانه روزی دستگاه قضا به تدریج پر شد و امروز قوه قضاییه با تمام توان به کارهایش ادامه داد.
امیدواریم نسلهای جوانی که امروز وارد این دستگاه مقدس میشوند، خطیر بودن کار قضا را درک کنند و از آرمان بلند شهدای قوه قضاییه پاسداری و حراست کنند.